Lohahevitra : Filira

Ny hoe "tôkatôka" dia fitanisanisana na fanonontononana na filazalazan-javatra, izay hiraina na tononina fotsiny. Iray amin'ireo karazan-dahabolana malagasy, zavakanto vita amin'ny teny. Ny Betsimisaraka no tompony ary mpiangaly ny tôkatôka. Tsy mivoana amin'ny zavatra hita sy iainana eo amin'ny andavan'andron'ny fiaraha-monina ny venti-kevitra tanisanisaina sy tonontononin'y mpitôkatôka : mitsikera endrika aman-toetra (olona, biby, zavatra). Fanaon'ny Betsimisaraka amin'ny fotoam-pilanonana ny tôkatôka ary mifanidran-dalana aminy eo mandrakariva ny ôsiky, izay hira nentin-drazana Betsimisaraka ; miaro dihy, tehaka, fivelezana faray.

Lohahevitra : Filira

Marihina isaky ny faha-21 febroary, isan-taona ny andro iraisam-pirenena ho an'ny teny ibeazana. Ny UNESCO no isan'ireo nankatoa io andro io, vokatry ny tolona nataon'ireo olona tany Bangladesh, hampiasa ny teny ibeazana eo anivon'ny fiaraha-monina nisy azy tamin'ny taona 1952. Mifamatotra ny teny ibeazana sy ny kolontsaina. Ny loha-hevitry ny fankalazana amin'ity taona ity : "Fanabeazana maroteny, antoka hampivoarana ny fanabeazana" ho fanamarihana io andro iraisam-pirenena io dia namaritra loha-hevitra ihany koa i Madagasikara dia ny hoe : "Ny anjara toeran'ny fitenim-paritra eo amin'ny fanabeazana". Hisy fanamarihana manokana izany eny amin'ny foiben'ny Akademy Malagasy eny Tsimbazaza ny talata 21 febroary 2023...

Lohahevitra : Filira

Ny velon-dray aman-dreny dia  manana ny anjara andraikiny teo amin'ny fomba malagasy. Ny zavatra volena dia misy tandindona orim-bitana ; ohatra ny fambolena akondro dia mifamatotra vintana amin'ireo teraka  volana Oktobra-Novambra na ireo alakarabo. Ara-tantara ireo olona atao hoe "Vazimba" dia ireo terak'olona avy ao Anteroka. Ny voambolana ampiasaina amin'ny famangiana mana-manjo dia miova araka ny fotoana sy ny fifandraisana amin'ny ireo vangiana : ho an'ny mpiara-monina akaiky dia solon-dranom-bary tsy masaka ; ireo olona avy lavitra dia singan-dandy ; raha aorian'ny fandevenana vao mamangy dia fao-dranomaso na zara levenana no filaza ireo tolotra fanome...

Lohahevitra : Filira

Ny hoe "velon-dray aman-dreny" dia ireo manana ray sy reny, samy mbola velona na misara-toerana aza. Ara-tantara dia hatramin'ny nanjakan'Andriamanelo, nandalo tamin'ny fitondran'Andriamasinavalona ary hatramin'ny nanjakan'Andrianampoinimerina, no nisy sy nanana ny lanjany ary ny voninahiny ombana hasina ny "velon-dray aman-dreny"...

Lohahevitra : Filira

Tsy mitovy ny atao hoe "valy tanana" sy ny "atero ka alao" : iry voalohany dia hita matetika amin'ny lafiny arak'asa hamitàna asa iombonana hifamaliana ; itsy faharoa kosa dia fanehoana fifankatiavana sy fifanankalozana amin'ny alalan'ny fifamaliana fitia amin'ny alalan'ny tolotra izay mety ho zavatra, vola na fitia sy fifanampiana. Ny hoe "atero ka alao" dia mihevitra filaza mandidy, mandrisika ny olona hifanampy. Ny "atero ka alao" dia hifanaovana na an-kasoavana na an-karatsiana. Amin'izao fotoana dia mifono fifampitokisana izany satria mihitatra amin'ny fifanomezana vola na zavatra...

Lohahevitra : Filira

Ny fanabeazana dia miompana amin'ny lafiny telo : vatana, saina, fanahy. Ny lafika iorenan'ny fanabeazana ny olom-pirenena ho vanona dia ny "soatoavina". Teny no maha firenena ny firenena iray, etsy ankilany anefa mbola ahitàna fampifangaroana teny ny eny amin'ny tontolo hita maso sy ny re, izay no mahasarotra ny fampiasana tanteraka ny "teny malagasy" ; eo koa ny halavan'ny voamboalana malagasy tandrify ireo teny vahiny. Appel = Antso anarana. Registre = Bokin'anarana. Protége = hefina. Porte-documents = hefin-takelaka. Blouse = Hefin'akanjo. Fandaharana "FILIRA" iarahana amin'ny foibe momba ny teny, ny akademy malagasy.

Lohahevitra : Filira

Ny voambolana "Hefina" sy ny "Aro" dia misy heviny maha samy hafa azy. Ny hefina dia fiarovana mba tsy ho voakasika isany fifampikasoana malefaka, ohatra hefin'akanjo (blouse); ny aro kosa dia hampiasaina indrindra amin'ny izay tsy havoa ny loza na dona na ako zavatra iray, ohatra arokòna na arodona (pare-chocs).  Ny tovona "hay" dia entina hanamarihana fahaizana mifehy zavatra iray, ohatra Haitao vaovao. Fandaharana "FILIRA" iarahana amin'ny foibe momba ny teny, ny akademy malagasy.

Lohahevitra : Filira

Lahabolana an-kira, fanao amin'ny faritra atsimo andrefan'ny nosy ny "beko" ka ny tena miangaly azy ity dia ry zareo Antandroy sy Masikoro ; fanao an-danonana (fahoriana na fifaliana) ity karazan-dahabolana ity. Tahaka ny karazana literatiora aman-dahabolana rehetra dia mivoatra ny "beko" ka na eo aza ny mbola fiangaliana ny "beko" nentim-paharazana dia efa misy ihany koa ny amin'ny endriny ankehitriny. Ho an'ny "beko" nentim-paharazana dia samy afaka mibeko avokoa ny rehetra : na kely na lehibe, indrindra ny zatovo lahy. Ny "beko" vaovao dia miavaka amin'ny tonony sy ny feony raha mitaha amin'ny nentim-paharazana ka ampiasaina amin'ny hira fanao any am-piangonana sy ny hira madinika izy ireny...

Lohahevitra : Filira

Ny valy tanana dia hatarafana ny fihavanana sy ny firaisan-kina ary fe-pihavanana. Ny valy tanana dia hita eny amin'ny lafiny arak'asa toy ny fikarakarana fambolena sy ny fanorenana foto-drafitrasa ; eo koa ny amin'ny lafin'ny fifandraisana ara-piaraha-monina toy ny fahoriana sy ny fifaliana. Tsy tontosa ny valy tanana raha tsy eo ny fokonolona, ity farany izay faritana ho vahoaka mpandray andraikitra. Ny tanjona amin'ny valy tanana dia ny soa iombonana. Valy tanana dia azo adika ihany koa hoe takonana na asa tanamaro. Tamin'ny andro nanjakan'i Mpanjaka Andrianampoinimerina no namoahana io didim-pihavanana io, izay niainga tamin'ny rafitra fokonolona, azo ambara fa haren-tsaina avy amin'io mpanjaka io ihany...

Lohahevitra : Filira

Ny hay famoronana resahana eto dia ilay vokatry ny saina tia karokaroka nataon'ireo mpanoratra namorona anaran-dahabolana ankoatra ireo efa nisy. Ohatra amin'izy ireny : Tôkalo, Vaninkalo, Sôvaramita, Riankalo. Nisy ny olona namorona ireo voalaza ireo araka izao manaraka izao : Tôkalo noforonon'i Radialf, ny Vaninkalo dia Mhef Bloh, ny Sôvaramita dia asa sain'i Ra-Phi ary ny Riankalo dia an'i Ranoë. Ny Tôkalo dia fifamenoana eo amin'ny tôkatôka sy ny tononkalo ka nasiana fiverenana fehezanteny eny antsefatsefaky ny tononkalo ary ny mpanatrika no manonona an'ilay fiverenana isan'andininy. Ny Vaninkalo dia  tononkalo mila vaniny amin'ny lafiny maro. Ny Sôvaramita dia sôva mingadona kidaombaramitakidaomità...

Lohahevitra : Filira

Ho fantsarana ny tontolon'ny fanabeazana, ho fanarenana ny fomba fampiasàna ny teny malagasy dia manao ny ezaka rehetra ny Foibe momba ny teny, ny Akademy Malagasy niaraka tamin'ireo mpiara-miasa namoaka boky " ahitsiho ny diso", hanoroana sy hitondrana fanazavana mikasika voambolana maro. Ny teny malagasy dia teny iray ihany satria miorina amin'ny fitsipika iray. Zary sakana ny tsy fahazoana ny hevitry ny teny iray raha tsy mazava ny tontolon'ny fifandraisana. Amin'ny tontolon'ny fanabeazana dia ireto no lafi-kevitra hiorenana : Mpanabe, Beazina, Sekoly na ny fiaraha-monina ary ny lehibe indrina dia ny Soatoavina... 

Lohahevitra : Filira

Rehefa voahaja ireo dingana maro samihafa sy ny fomba isan-karazany mialoha sy aorian'ny fandevenana dia azo antoka ny fiovan'ny satan'ny olona maty iray ho "razana". Aorian'ny fialan'aina ho an'ny olona iray dia tsy maintsy ahirina ny masony, karakaraina ny vatany, izay tonga hatramin'ny fampandroana ny vatana mangatsiaka, fampiankajoana, ny fiandrasam-paty, ny famonosana ary ny fandevenana no mamarana azy. Ny Filofoana dia fanomezam-boninahitra ny olona maty. Ny tsentsin-doloha dia tsipaipaika ara-bola avy amin'ny mpiara-monina hiatrehana ny voina. Ny andro talata sy alakamisy dia tsy andro fandevenana ary ny ora mety dia ny aorian'ny mitatao vovonana...

Sous-catégories

Tantara

Filira

[Miara-dàlana] Zoma 22 nôvambra 2024

  • Fiofanana indroa miantaona no nataon'ireo Saleziana tanora, ny 16 hatramin'ny 22 nôvambra 2024...
  • Fanomezan-tsamy hafa sy miavaka avy amin'ny Fanahy Masina, ny fanomezam-pahasoavana manokana, hoy ny Papa François, nandritra ny fampianarana nataony ny alarobia 20 nôvambra 2024...
  • Hatolotra ny tanora avy any Corée Atsimo, handray ny Andro Maneran-tany ho an'ny Tanora amin'ny taona 2027, ny Lakroa famantarana ny JMJ sy ny Icône an'i Masina Maria, ny alahadin'i Kristy Mpanjaka, 24 nôvambra 2024...
Tohiny...

Famantarana ny fitiavan'Andriamanitra antsika ny Noely

Noho ny fetin'ny Noely, Fankalazana manetriketrika ny nahaterahan'i Kristy Mpamonjy an'izao tontolo izao, dia manafatra ary miray soa ho antsika i Mompera Bizimana Innocent, Lehiben'ny Salezianin'i Don Bosco eto Madagasikara sy ny Nosy Maorisy.

Tohiny...

Zatti, rahalahinay

Ny horonan-tsary "Zatti, notre frère" (Argentina, 2020) dia manoritsoritra ireo vanim-potoana tena sarotra teo amin'ny fiainany. Tao Viedma no nitranga ny tantara tamin'ny taona 1941 : 60 taona i Zatti ary noterena handao ilay toeram-pitsaboana izay nikatrohany amam-polo taonany maro. Fitsapana mivaivay ho an'ny finoany sy ny herim-pony izany.

Tohiny...