Lohahevitra : Filira

Araka ny finoan'ny Malagasy dia mandeha ary mifindra any Ambondrombe ny fanahin'ny olombelona iray aorian'ny fahafatesana. Ho an'ireo foko any amin'ny faritra atsimo toa ny ao Amboasary-Atsimo, Bekily, Ejeda, Ambatomika dia misy ny atao hoe "mifoha maty" io ilay fantatra amin'ny hoe "maty im-pito" ; amin'ity tranga-piainana ity dia tsy misaraka amin'ny vatana ny fanahy. Ny teny malagasy dia vata fitehirizana ny soatoavina,ny fahendrena, ny kolontsaina ary ny riba. Ny "Ho" tia mariky ny filazam-potoana ho avy ; hatambatra amin'ny teny manaraka azy raha toa ka matoanteny fototeny no hialohavany. Fandaharana "Filira" sokajy "Fitsipika" iarahana amin'ny Foibe momba ny teny, ny Akademy Malagasy...

Lohahevitra : Filira

Ny vodiondry dia fanajana ny ray aman-drenin'ny vehivavy sy fanomezam-boninahitra. Fomba malagasy hanamarihana ny fifamatorana ara-panambadiana. Ireo dingana hatao hatanteraka ny vodiondry tamin'ny fomba malagasy dia : voalohany indrindra ny fanapahan-kevitry ny lahy sy ny vavy hifanambady, faharoa dia ny Fitadiavana andro tsara hanatanterahana ny fomba, fahatelo dia ny fiantranoana na fihaonana amin'ny fianakaviana izay misy kabary, ary fahaefatra farany dia ny fanatanterahana ny vodiondry. Ny fotoana fanatanterahana ity fomba ity dia matetika amin'ny volana mifanandrify amin'ny tonom-bitana : Alahamady, Asorotany, Alahasaty ary ny Asombola ; ho an'ireo maty vady te hanorona tokantrano kosa dia ny Alakaosy...

Lohahevitra : Filira

Ny fiaraha-monina malagasy dia isan'ny niaina tao anatin'ny fanabeazana tamin'ny alalan'ny angano, ka araky ny angano Merina sy Bara ary Betsileo ; ny vehivavy dia avy any an-danitra fa ny lehilahy no avy ety an-tany. Manana anjara ho mpanelanelana ny olombelona amin'Andriamanitra noho izany ny vehivavy. Eo amin'ny fomba malagasy dia manana ny hasiny ny vehivavy, misongadina kokoa izany amin'ny fahaterahana, ny famoràna, ny sambatra ary ny fandroana. Ny fanjakana nisy teto Madagasikara dia nampihatra ilay atao hoe fanjakana harindra izay mifototra amin'ny vehivavy. Ny fitondrana nifandraharahana tamin'ny vehivavy dia nahitana filaminana. Andrianampoinimerina no isany nandrara ny famonoana vady na vehivavy...

Lohahevitra : Filira

Ny hoe "tôkatôka" dia fitanisanisana na fanonontononana na filazalazan-javatra, izay hiraina na tononina fotsiny. Iray amin'ireo karazan-dahabolana malagasy, zavakanto vita amin'ny teny. Ny Betsimisaraka no tompony ary mpiangaly ny tôkatôka. Tsy mivoana amin'ny zavatra hita sy iainana eo amin'ny andavan'andron'ny fiaraha-monina ny venti-kevitra tanisanisaina sy tonontononin'y mpitôkatôka : mitsikera endrika aman-toetra (olona, biby, zavatra). Fanaon'ny Betsimisaraka amin'ny fotoam-pilanonana ny tôkatôka ary mifanidran-dalana aminy eo mandrakariva ny ôsiky, izay hira nentin-drazana Betsimisaraka ; miaro dihy, tehaka, fivelezana faray.

Lohahevitra : Filira

Marihina isaky ny faha-21 febroary, isan-taona ny andro iraisam-pirenena ho an'ny teny ibeazana. Ny UNESCO no isan'ireo nankatoa io andro io, vokatry ny tolona nataon'ireo olona tany Bangladesh, hampiasa ny teny ibeazana eo anivon'ny fiaraha-monina nisy azy tamin'ny taona 1952. Mifamatotra ny teny ibeazana sy ny kolontsaina. Ny loha-hevitry ny fankalazana amin'ity taona ity : "Fanabeazana maroteny, antoka hampivoarana ny fanabeazana" ho fanamarihana io andro iraisam-pirenena io dia namaritra loha-hevitra ihany koa i Madagasikara dia ny hoe : "Ny anjara toeran'ny fitenim-paritra eo amin'ny fanabeazana". Hisy fanamarihana manokana izany eny amin'ny foiben'ny Akademy Malagasy eny Tsimbazaza ny talata 21 febroary 2023...

Lohahevitra : Filira

Ny velon-dray aman-dreny dia  manana ny anjara andraikiny teo amin'ny fomba malagasy. Ny zavatra volena dia misy tandindona orim-bitana ; ohatra ny fambolena akondro dia mifamatotra vintana amin'ireo teraka  volana Oktobra-Novambra na ireo alakarabo. Ara-tantara ireo olona atao hoe "Vazimba" dia ireo terak'olona avy ao Anteroka. Ny voambolana ampiasaina amin'ny famangiana mana-manjo dia miova araka ny fotoana sy ny fifandraisana amin'ny ireo vangiana : ho an'ny mpiara-monina akaiky dia solon-dranom-bary tsy masaka ; ireo olona avy lavitra dia singan-dandy ; raha aorian'ny fandevenana vao mamangy dia fao-dranomaso na zara levenana no filaza ireo tolotra fanome...

Lohahevitra : Filira

Ny hoe "velon-dray aman-dreny" dia ireo manana ray sy reny, samy mbola velona na misara-toerana aza. Ara-tantara dia hatramin'ny nanjakan'Andriamanelo, nandalo tamin'ny fitondran'Andriamasinavalona ary hatramin'ny nanjakan'Andrianampoinimerina, no nisy sy nanana ny lanjany ary ny voninahiny ombana hasina ny "velon-dray aman-dreny"...

Lohahevitra : Filira

Tsy mitovy ny atao hoe "valy tanana" sy ny "atero ka alao" : iry voalohany dia hita matetika amin'ny lafiny arak'asa hamitàna asa iombonana hifamaliana ; itsy faharoa kosa dia fanehoana fifankatiavana sy fifanankalozana amin'ny alalan'ny fifamaliana fitia amin'ny alalan'ny tolotra izay mety ho zavatra, vola na fitia sy fifanampiana. Ny hoe "atero ka alao" dia mihevitra filaza mandidy, mandrisika ny olona hifanampy. Ny "atero ka alao" dia hifanaovana na an-kasoavana na an-karatsiana. Amin'izao fotoana dia mifono fifampitokisana izany satria mihitatra amin'ny fifanomezana vola na zavatra...

Lohahevitra : Filira

Ny fanabeazana dia miompana amin'ny lafiny telo : vatana, saina, fanahy. Ny lafika iorenan'ny fanabeazana ny olom-pirenena ho vanona dia ny "soatoavina". Teny no maha firenena ny firenena iray, etsy ankilany anefa mbola ahitàna fampifangaroana teny ny eny amin'ny tontolo hita maso sy ny re, izay no mahasarotra ny fampiasana tanteraka ny "teny malagasy" ; eo koa ny halavan'ny voamboalana malagasy tandrify ireo teny vahiny. Appel = Antso anarana. Registre = Bokin'anarana. Protége = hefina. Porte-documents = hefin-takelaka. Blouse = Hefin'akanjo. Fandaharana "FILIRA" iarahana amin'ny foibe momba ny teny, ny akademy malagasy.

Lohahevitra : Filira

Ny voambolana "Hefina" sy ny "Aro" dia misy heviny maha samy hafa azy. Ny hefina dia fiarovana mba tsy ho voakasika isany fifampikasoana malefaka, ohatra hefin'akanjo (blouse); ny aro kosa dia hampiasaina indrindra amin'ny izay tsy havoa ny loza na dona na ako zavatra iray, ohatra arokòna na arodona (pare-chocs).  Ny tovona "hay" dia entina hanamarihana fahaizana mifehy zavatra iray, ohatra Haitao vaovao. Fandaharana "FILIRA" iarahana amin'ny foibe momba ny teny, ny akademy malagasy.

Lohahevitra : Filira

Lahabolana an-kira, fanao amin'ny faritra atsimo andrefan'ny nosy ny "beko" ka ny tena miangaly azy ity dia ry zareo Antandroy sy Masikoro ; fanao an-danonana (fahoriana na fifaliana) ity karazan-dahabolana ity. Tahaka ny karazana literatiora aman-dahabolana rehetra dia mivoatra ny "beko" ka na eo aza ny mbola fiangaliana ny "beko" nentim-paharazana dia efa misy ihany koa ny amin'ny endriny ankehitriny. Ho an'ny "beko" nentim-paharazana dia samy afaka mibeko avokoa ny rehetra : na kely na lehibe, indrindra ny zatovo lahy. Ny "beko" vaovao dia miavaka amin'ny tonony sy ny feony raha mitaha amin'ny nentim-paharazana ka ampiasaina amin'ny hira fanao any am-piangonana sy ny hira madinika izy ireny...

Lohahevitra : Filira

Ny valy tanana dia hatarafana ny fihavanana sy ny firaisan-kina ary fe-pihavanana. Ny valy tanana dia hita eny amin'ny lafiny arak'asa toy ny fikarakarana fambolena sy ny fanorenana foto-drafitrasa ; eo koa ny amin'ny lafin'ny fifandraisana ara-piaraha-monina toy ny fahoriana sy ny fifaliana. Tsy tontosa ny valy tanana raha tsy eo ny fokonolona, ity farany izay faritana ho vahoaka mpandray andraikitra. Ny tanjona amin'ny valy tanana dia ny soa iombonana. Valy tanana dia azo adika ihany koa hoe takonana na asa tanamaro. Tamin'ny andro nanjakan'i Mpanjaka Andrianampoinimerina no namoahana io didim-pihavanana io, izay niainga tamin'ny rafitra fokonolona, azo ambara fa haren-tsaina avy amin'io mpanjaka io ihany...

Sous-catégories

Tantara

Filira

[Miara-dàlana] Zoma 30 mey 2025

• Notanterahana androany ny Andron'ny Sekoly Katolika teto amin'ny Diosezin'Antananarivo, ka Eokaristia Masina notarihan'ny Arseveka no nanombohana izany... • Notanterahana ny 27 hatramin'ny 29 mey 2025, ny fihaonan'ireo mpanabe eo anivon'ny seminera, tao amin'ny Arsidiosezin'Antsiranana... • Antso voalohany ho antsika ny ho olombelona. Io no fampianarana nentin'ny Papa Léon XIV, nandritra ny Audience générale, ny alarobia teo...

Tohiny...

Tsy misy afaka manavotra antsika afa-tsy Andriamanitra

I Jesoa Kristy, Ilay Zanak'Andriamanitra tonga olombelona, no fanantenana famindrampo sy fanavotana ho antsika olombelona.

Tohiny...

Zatti, rahalahinay

Ny horonan-tsary "Zatti, notre frère" (Argentina, 2020) dia manoritsoritra ireo vanim-potoana tena sarotra teo amin'ny fiainany. Tao Viedma no nitranga ny tantara tamin'ny taona 1941 : 60 taona i Zatti ary noterena handao ilay toeram-pitsaboana izay nikatrohany amam-polo taonany maro. Fitsapana mivaivay ho an'ny finoany sy ny herim-pony izany.

Tohiny...